از حشره‌های خون‌خوار، می‌توان به شپش اشاره کرد. این حشره، کوچک و بدون بال است و می‌تواند هر فردی، با هر سطح سن، جنس، اجتماعی و اقتصادی، به آن مبتلا شود. حتی انسان‌های اولیه نیز از شپش رنج می‌بردند!
شپش به عنوان یک مشکل قدیمی برای بشر یاد می شود. به ویژه شپش‌های سر که در موهای افراد و نزدیک به جمجمه زندگی می‌کنند، یکی از معضل های بزرگ هستند. ناحیه‌ای که از گردن تا بالای سر و شقیقه‌ها را شامل می‌شود، بهترین مکان برای زندگی شپش‌هاست. شپش بالغ برای تخم‌ریزی و تکثیر نیاز به دو بار تغذیه از خون انسان دارد.
شپش‌های سر بدون بال قابلیت پرواز ندارند و نمی‌توانند بپرند. طول این حشره حدود ۲-۳ میلیمتر است و از رنگ صورتی نیمه‌شفاف تا سیاه تنوع رنگ دارد. این حشرات دارای سه جفت پا هستند که از ناخن‌های خاصی برای حرکت و خزیدن در امتداد موها استفاده می‌کنند. به طور کلی، شپش‌ها در موهای خشک به سرعت رشد می‌کنند. افرادی که به احتمال ابتلا به شپش مشکوک هستند، اگر از شانه مخصوصی که برای تشخیص شپش استفاده می‌شود، استفاده نکنند، مشاهده شپش‌ها تقریباً غیرممکن می‌باشد.
فهرست محتوا
آسیب‌های ناشی از شپش:
از مهم‌ترین مراکز گسترش این مشکل، مدارس و مهدهای کودک هستند. به علاوه از ایجاد مشکلات روانی برای دانش‌آموزان و خانواده‌هایشان، آلودگی به شپش ممکن است باعث ایجاد اختلالات جسمی و بیماری‌های ثانویه شود که از طریق شپش منتقل می‌شوند.
احتمال ابتلا به شپش در تمام افراد بدون توجه به رنگ پوست، رنگ مو و مذهب وجود دارد. همه افرادی که موهای سر دارند و پوست سر آنها می‌تواند منبع تامین خون برای شپش باشد، گزینه مناسبی برای انتقال شپش‌ها هستند. تمام سر و یا موها عامل انتقال و پخش شپش‌ها محسوب می‌شوند. بیشتر کودکان در دوره سنی ۳ تا ۱۲ سال به حمله شپش مبتلا می‌شوند. این نکته جالب است که شپش‌های سر انسان نمی‌توانند در موهای حیوانات خانگی زندگی کنند.
تخم‌گذاری شپش
هر شپش بالغ می‌تواند روزانه حداکثر هشت تخم بگذارد. پس از جفت‌گیری، توانایی تخم‌گذاری به ۵۶ تخم در روز هم می‌رسد. اندازه تخم‌ها در حدود ۸/۰ در ۳/۰ میلیمتر است که بیشتر به دانه‌های شن شباهت دارند. تخم‌ها با کمک ترشح شپش‌های ماده به رشته‌های مو متصل می‌شوند و به این ترتیب تخم‌ها به موها “چسبیده” می‌شوند. شپش‌ها عمدتاً در حدود چند سانتیمتری پوست سر تخم‌گذاری می‌کنند و پس از گذشت ۶ تا ۸ روز آماده می‌شوند. شپش‌های متولد شده از تخم‌ها پس از حدود سه هفته از زمان تخم‌گذاری، قادر به تخم‌گذاری می‌باشند. شپش‌ها حدود ۶ هفته می‌توانند به زندگی خود ادامه دهند. در زمان مرگ شپش‌ها، معمولاً خودشان از موها می‌افتند.
شپش از چه منبعی به وجود می‌آید؟
به تخم شپش که بیضی شکل است و دارای رنگ سفید می‌باشد و اندازه آن حدود ته سوزن است، رشک نیز اطلاق می‌شود. منبع تغذیه شپش خون انسان است و بزاق شپش دارای مواد ضدانعقادی است که جلوی لخته شدن خون را می‌گیرد و باعث ایجاد خارش شدیدی می‌شود. شپش تن علاوه بر ایجاد ناراحتی‌هایی که به علت گزش شپش ایجاد می‌شود، انتقال دهنده بیماری‌های تیفوس و تب ناشی از گزش شپش نیز است.
انواع شپش
- شپش سر
- شپش تن یا بدن
- شپش عانه
شپش سر:
شپش‌های سر دارای رنگ سفید خاکستری هستند و بدن آنها کشیده است. این حشرات و رشک آنها در لابه‌لای موها و بر روی پوست سر، به ویژه در نواحی پشت گوش و در شرایطی که آلودگی شدید باشد، در تمام سر و حتی در محاسن فرد قابل مشاهده هستند.
رشک به محل خروج ساقه مو از فولیکول چسبیده و در صورت فراهم بودن شرایط زندگی، مانند دمای ۳۶-۲۲ درجه سانتی‌گراد، در مدت ۷ روز به لارو تبدیل می‌شود که حشره ای بالغ اما ناکامل است. خون‌خواری لاروها پس از خروج از تخم آغاز می‌شود. پس از گذشت ۲ هفته، لاروها به شپش بالغ تبدیل می‌شوند و فوراً جفت‌گیری می‌نمایند. شپش سر نسبت به شپش تن کمترین توانایی حرکت را دارد، بنابراین گاهی ممکن است ساعت‌ها در یک محل ثابت بماند و خون‌خواری نماید.
میزان آلودگی به شپش سر، در مدارس دخترانه، به خصوص در مدارس ابتدایی و مهد کودک‌ها بسیار بالا است، بنابراین لازم است در این مراکز کنترل بیشتری انجام شود.
شپش تن:
این حشره مشابه به شپش سر است، تنها تفاوت کمی که دارد، اندازه کوچک‌تر و رنگ شفاف‌تری دارد. مکان اصلی زندگی این حشره در درزها و چین‌های لباس‌های زیر و نزدیک به بدن است. تحرک آن نسبت به شپش سر بیشتر بوده و در صورت آلودگی شدید، تخم‌ها به موهای ریز بدن چسبیده باقی می‌مانند. اگر شرایط محیطی مناسب باشند، مثلاً دمای هوا ۳۶-۲۲ درجه سانتی‌گراد باشد، پس از ۷-۵ روز تبدیل به لارو می‌شود و بعد از ۱۴ روز به شپش بالغ تبدیل می‌شود. اگر شپش تن به مدت ۱۰ روز از بدن میزبان دور باشد، دیگر قادر به زندگی نیست.
شپش عانه:
این حشره معمولاً در مناطق مرطوب بدن می‌ماند و رنگ خاکستری دارد. این شپش بسیار کم تحرک و تنبل است، و هنگام خون‌خواری حتی بیش از یک روز به یک مکان ثابت چسبیده باقی می‌ماند. انتقال این شپش بیشتر از طریق تماس‌های جنسی انجام می‌شود و در کودکان و محیط‌های مدرسه کمتردیده می‌شود. در مردان، این شپش دارای شیوع، شدت و علائم بیشتری است. از جمله عوامل اصلی شناسایی این شپش، وجود نقاط آبی بر روی پوست در محل گزش است.
روش‌های انتقال شپش:
تماس مستقیم افراد سالم با افراد آلوده به شپش.
استفاده از وسایل شخصی فرد آلوده به شپش، از جمله لباس‌ها، کلاه، روسری، برس، شانه، حوله، ملحفه، پتو و…
علائم شپش سر و روش‌های تشخیص:
روش قطعی‌تر تشخیص شپش، مشاهده رشک یا تخم یا خود شپش در قسمت‌های مختلف بدن است. اگر فرد آلوده به شپش هنگام شانه‌زدن موها با شانه‌ی مخصوص، تشخیص شپش سر را روی یک حوله سفید خم کند، تشخیص شپش‌ها بسیار آسان‌تر خواهد بود. مناسب است سر را روی سینک دستشویی، وان حمام، حوله و یا سطوح مشابه قرار داد تا پس از مشاهده توسط آب شسته شود. مناطق تاریک و گرم مکانی مناسب برای رشد شپش‌ها هستند.
روش‌های پیشگیری از شپش:
- هر فرد با رعایت بهداشت می‌تواند به صورت شخصی از درگیری با شپش جلوگیری کند.
- باید به طور منظم و مرتب استحمام کرد و در طول روز چندین بار موهای سر را شانه زد.
- اگر آلودگی شدید باشد، بهتر است لباس و ملحفه را در آب جوش به مدت ۳۰ دقیقه جوشانده و از اتو و خشک کن برای خشک کردن لباس‌ها استفاده شود.
- هیچ‌گاه از لوازم شخصی و لباس‌های افراد آلوده استفاده نشود.
- پس از هر تعطیلات، دانش‌آموزان باید پس از بازگشت به محیط آموزشی معاینه شوند.
- در زمان ورزش، دانش‌آموزان باید لباس‌های خود را به صورت جداگانه و در کیف‌های دستی جداگانه نگهداری کنند.
- معاینه تمام افراد خانواده در صورتی که یکی از اعضای آن مبتلا شده باشد.
روش‌های درمان شپش:
- استفاده از محصولات ضدشپش موجود در بازار.
- استفاده از شانه‌زدن با شانه خاص و مواد ضدشپش.
- استفاده از اتو بر روی لباس‌ها و ملحفه‌ها به منظور کشتن شپش و تخم‌های آنها.
- مشاوره با پزشک و استفاده از داروهای مخصوص درمان شپش.
الف) درمان شپش سر | شامپو شپش
- اصول بهداشت شخصی به دقت رعایت شود.
- پوشاک فرد آلوده باید به طور دوره‌ای و صحیح تعویض گردد و همچنین بدن فرد به صورت متناوب شسته شود.
- استفاده از شامپوی پرمترین
- روش مقابله با شپش متفاوت از اکثر حشرات استفاده از شامپو و رعایت اصول بهداشت است.
روش استفاده از شامپوی پرمترین ضد شپش
اول باید موها را با آب مرطوب کرد، سپس موها را با شامپوی پرمترین به طور کامل آغشته کرد تا شامپو به سر و ساقه موها برسد. پس از ۱۰ دقیقه، سر را با آب فراوان شست تا شامپو کاملاً از بین برود. توصیه می‌شود بعد از یک هفته دوباره این عمل تکرار شود تا نتیجه بهتری حاصل شود.
ب) درمان شپش تن
- پوشاک باید به صورت دوره‌ای تعویض و با آب گرم شسته شود و پس از شستشو اتو زدن لباس‌ها توصیه می‌شود.
- استفاده از شامپوی پرمترین و در صورت عدم دسترسی، از لوسیون گامابنزین استفاده شود.
روش استفاده از پرمترین و لوسیون گامابنزن ضد شپش
به‌وسیله آب، بدن را مرطوب کرده و سپس شامپو یا لوسیون مذکور را به بدن آغشته کرده و پس از ۱۰ دقیقه، با آب فراوان شستشو داده شود تا بهترین نتیجه به‌دست آید. پس از یک هفته، این فرآیند را دوباره تکرار کنید.
راههای مقابله با شپش
- درمان صحیح و مناسب فرد آلوده و سایر افراد خانواده که توصیه می‌شود پس از تشخیص آلودگی در یکی از اعضای خانواده، دیگر افراد نیز معاینه شوند.
- اتو زدن لباس‌ها پس از شستشو
- قرار دادن کلیه وسایل شخصی فرد آلوده در آب جوش به مدت نیم ساعت
- شستشوی دوره‌ای وسایل و استفاده از پودرپاش‌ها مانند پودر کوپکس به اصول توسط دستورالعمل تولید کننده برای وسایل خواب و سایر وسایل غیرقابل شستشو
مشاوره شرکت سمپاشی سفیران
متخصصان شرکت سفیران همواره آماده ارائه مشاوره رایگان در زمینه از بین بردن انواع حشرات هستند. برای دریافت مشاوره رایگان، تنها کافیست با شماره‌های موجود در وبسایت تماس بگیرید.
